ایران, این مرز پر گهر و مهد تمدن نشانی از عشق و هنر و جاودانگی دارد و در این میان کرمانشاه سرزمین عشق و دلاوری و صلابت سند افتخار ماست. سند افتخار مردمی که همچون زاگرس استوار و پابرجا در مقابل پستی ها و بلندی ها ایستادند و در بدیع کوه های سر به فلک کشیده سراب های پر آب رودهای خروشان غارهای اعجاب انگیز طبیعتی بکر و آثار تاریخی چون طاق بستان – کتیبه بیستون – معبد آناهیتا – سراب نیلوفر و… و همچون نگینی در غرب ایران می درخشد.
در استان کرمانشاه هزاران اثر باستانی و جاذبه گردشگری وجود دارد و وجود یادمانهای دوران دفاع مقدس در این استان بر رونق و زیبایی آن افزوده است. آب و هوای چهار فصل این استان در کنار صنایعدستی و سوغات مختلف مردم این دیار سبب شده هر ساله گردشگران بسیار زیادی از سراسر ایران و حتی جهان به این استان بیایند و البته میهماننوازی کرمانشاهیان از دیرباز، زبانزد خاص و عام بوده است.
محدوده جغرافیایی :
استان کرمانشاه با وسعتی برابر 24434/25 کیلومتر مربع در غرب ایران واقع شده است. این استان حدود 1/45 درصد از مساحت کل کشور را دارا می باشد. محدوده سیاسی این استان از به استان کردستان از جنوب به استان لرستان و ایلام از شرق به استان همدان و از غرب با کشور عراق هم جوار است. به طوریکه بیش از 330 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد.
استان کرمانشاه منطقه ای نیمه کوهستانی است و سلسله کوههای زاگرس بخش عمده این استان را در بر گرفته است.از مهمترین کوههای استان می توان به رشته کوه پراو با قله زیبای شیخ علیخان به ارتفاع ۳۳۵۷ متر،شاهو،دالاهو و دالاخانی اشاره کرد.رشته کوه پراو در جهت شمال غربی به طرف کوههای طاقبستان پیش می رود و پس از طاق بستان به طرف کردستان امتداد می یابد.این ارتفاعات سنگی و غیر مشجر،دارای معابر محدودی است.طول این رشته کوه از شمال غربی تا جنوب شرقی ۶۲ کیلومتر و عرض آن از شمال به جنوب در پهن ترین نقطه ۲۲ کیلومتر است.
پیشینه تاریخی :
شواهد و مدارک باستان شناسی نشان می دهد این منطقه از اولین زیستگاه های انسان اولیه به شمار می رفته و یکی از مراکز مهم جمعیتی در زاگرس میانی محسوب می شده است. تمامی مراحل و ادوار زندگی انسان از عهد حجر تا دوره های تمدنی پیش از تاریخ و سپس تا تشکیل حکومت های بزرگ سیر تحول خویش را در این محدوده طی کرده است. کرمانشاه پیش از اسلام به نامهای “کامبادنه”،”کامبادان”و”کامبادس”معروف بود.نویسندگان یونانی به وضوح ار آن یاد کرده اند.در کتب و متون جغرافیایی از نامهایی چون “قرماسین”،”قرماشین”و”قرمسین” نیز یاد شده است. زبان اهالی کرمانشاه کردی است و مردم با گویش های مختلف کلهری،اورامی،سورانی و لکی صحبت می کنند.جمعیت استان بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ بالغ بر ۱۷۷۸۵۹۶ نفر است و حدود ۳ درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد.این استان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سیزده شهرستان می باشد.
این استان با داشتن مردمانی مهمان نواز خونگرم از گذشته تا به امروز به مهمان نوازی و پهلوانی و رشارت معروف بوده اند. همچنین این استان و مردمان شجاع و غیور آن همچون دیگر استان ها از کشور عزیزمان ایران در مقابل دشمن در 8 سال جنگ تحمیلی با تمام وجود مقابله کردند و از خود رشادت ها و شجاعت های بسیاری بر جای گذاشتند این استان در زمان جنگ تحمیلی همواره هدف اصابت انواع مختلف موشک و بمب های رژیم بعثی عراق قرار می گرفت.
نمونه هایی از جاذبه های تاریخی و طبیعی استان کرمانشاه
طاق بستان، كرمانشاه
طاق بستان یا «طاق وستان» در سمت راست ورودی شهر كرمانشاه، در شمالشرقی این شهر، مجموعهای از سنگ نگارهها و سنگ نبشتههای دوره ساسانی است كه با فضای مركبی از كوه، چشمه و آب به گردشگاهی مصفا و چشم اندازی دلانگیز بدل شده است.
پس از ورود به مدخل طاق بستان، نخستین سنگنگاره به اردشیر دوم مربوط است. اردشیر بین اهورامزدا و میترا قرار گرفته، روی خود را به سوی اهورامزدا برگردانده و با دست چپ حلقه مودت را از وی دریافت میكند. زیر پای شاه و اهورامزدا دشمن یا «اهریمن» بر زمین افكنده شده است. بعد از این نقش، طاق كوچكی قرار دارد كه پیكره شاپور دوم و پسرش شاپور سوم بر آن دیده میشود. بالای هر كدام از این سنگ نگارهها در سطوری به خط پهلوی ساسانی صاحب نقش معرفی شده است.
در سومین بخش از این مجموعه، مدخل طاق از بالا تاپایین سنگ نگاره زیبایی از نقش فرشتگان بالدار، درخت زندگی، مجالس شكار گراز در بیشهزار و شكار مرغان و… بهجامانده است كه همراه با نوازندگان، یك مجلس شادمانی را حكایت میكند. در پایین این نقش، سواری براسب، زره پوش و مسلح است كه برخی آن را «نقش پیروز ساسانی» و برخی دیگر نقش خسرو پرویز میدانند.
نقش گودرز دوم اشكانی، بیستون
در جهت شرقی نقش برجسته میتریدات روی همان صخره، نقش یكی از جانشینان او یعنی گودرز دوم (51 – 46 م) كنده كاری شده است. در این نقش پیروزی گودرز دوم بر رقیبش مهرداد نشان داده میشود. این نقش دو سوار مسلح به نیزه را نشان میدهد. در دست فرشته حلقه گل پیروزی دیده میشود. در پشت سر گودرز نقش یكی از نزدیكانش حكاكی شده است. كتیبهای به خط یونانی قدیم، نام این دو پادشاه را در برداشته كه امروزه به جز نام گودرز، بقیه كتیبه محو شدهاست.
كتیبه بیستون ، بیستون
متن كتیبه بیستون در سال 522 پیش از میلاد به دستور افسر جوان انگلیسی – هنری راولینسون – بر دل كوه حجاریشده به شرح جنگهای 2.5 ساله داریوش و مبارزات او برای رسیدن به سلطنت را تشریح میكند.
بر گرداگرد نقوش بیستون، كتیبهای به سه خط و زبان پارسی باستان، ایلامی و آكدی به گویش بابلی نو كه متداول آن زمان بود، نگاشته شده است. ترجمه ایلامی كتیبه در سمت راست نقوش و نسخه دوم آن در سمتچپ به موازات كتیبه پارسی باستان و متن بابلی آن در بالای نسخه دوم ایلامی بر سینه كوه كنده شده است. كتیبهها و ترجمههای تكمیلی اضافی نیز در اطراف دیواره تراشیده سمت راست دیده میشود. متن پارسیباستان كتیبه در 44 سطر به خط میخی زیبایی بر سطحی صیقل خورده، كنده شده است.
داریوش هخامنشی در تمام كتیبهها هر بند را با این جمله آغاز میكند: «داریوش شاه میگوید» تكرار و بیان این جمله عظمت و قدرتی خاص به سبك نگارش كتیبه داده است. داریوش در سراسر كتیبه، پیروزی خود را خواست اهورامزدا دانسته و به این ترتیب تا حدی كتیبه رنگ دینی به خود گرفته است.
مجسمه هركول ، بیستون
در حاشیه جاده بیستون به كرمانشاه، نقش برجسته مرد نیرومندی پهلو داده بر پوستشیر نمایان است. این نقش برجسته شخصی نیرومند و عریانی را نشان میدهد كه موی و ریش مجعددارد و بر پهلوی چپ روی نقش شیری در زیر سایه درختی لمیده است. در سمت چپ آن پیالهای دیده میشود. این نقش دست راستش را روی پای راست قرار داده و پای چپش را تكیهگاه پای دیگر كرده است. طول مجسمه 147 سانتی متر است.
در پشت سر مجسمه، كتیبه و نقوشی دیده میشود كه به خط یونانی قدیم نوشته شده است. نقوش كنار كتیبه عبارت است از نقش یك درخت كه بر شاخه آن كمانیزده شده و دو سر آن نوك اردكی است. همچنین تیردانی پر از تیر بر شاخه درخت آویخته شده است. در دو طرف سكویی كه مجسمه بر روی آن قرار دارد، دیوارهای سنگی دیده میشود. دیوارها از سنگ نتراشیده چیده شده و با اندود گچ، روی آن را پوشاندهاند.
فراتاش (فرهاد تراش)، بیستون
در جهت جنوب حجاری داریوش بزرگ در كوه بیستون، دیواره حجاری شده عظیمی قرار دارد كه در بین مردم به «فراتاش» و «تخت فرهاد» معروف است و گفته میشود كه در حدود هزارسال بعد از داریوش، به فرمان خسرو دوم ساسانی در كوه بیستون تراشیده شده است. اهالی منطقه حجاریهای فوق را كار فرهاد كوهكن میدانند و معتقدند كه فرهاد در عشق شیرین زن خسرو پرویز، بدین كار سنگین تن درداده است.
داستان شیرین و فرهاد الهام بخش شاعران زیادی در این مرز و بوم شده كه از جمله آن میتوان به مثنوی عاشقانه خسرو و شیرین نظامی گنجوی اشاره كرد. طول دیواره فراتاش 180 متر است و در هیچ نقطهای از ایران هیچ كوهی به این اندازه تراشیده نشده است.
كاروانسرای بیستون
این كاروانسرا در بیستون واقع شده و در زمره كاروانسراهای چهارایوانی است كه توسط شیخ علیخان زنگنه (والی كرمانشاه) ساخته شده است. شكل ساختمان آن مستطیل است. در اطراف حیاط مستطیل شكل آن 47 اطاق برای مسافران ساخته شده است. كاروانسرا چهار برج دایرهای شكل در چهار گوشه و 14 اطاق در طرفین ورودی دارد. با توجه به نوع مصالح و آجر كاری بنا قدمت كاروانسرا به دورهصفوی میرسد، ولی در پی بنا از سنگهای حجاری شده دوره ساسانیان استفاده شده است. در بیستون بقایای كاروانسرای دیگری با پلان متفرقه بهجا مانده كه به دوره اواخر ساسانی و اوایل اسلام مربوط است.
غار پراو
این غار در كوه پراو از سلسله جبال زاگرس در شمال شهرستان كرمانشاه واقع شده است. غار پُراو بزرگترین غار آهكی دنیاست و ساختمان آن به دوران سوم زمینشناسی مربوط است. در داخل این غار 26 حلقه چاه به عمقهای مختلف 5 تا 42 متر وجود دارد. دهانه غار به صورت سوراخ نسبتا كوچكی است كه به فضاهای كوچك و بزرگ و شعب متعدد و سنگهای عظیم كه در بین هر كدام از آنها حفرهها و پرتگاههایی بهوجود آمده، منتهی میشود. در آذرماه غار به وسیله «چكیده» و «چكنده»های یخی پوشیده میشود و زیبایی خاصی به آن میبخشد. صعود به این غار به تجهیزات پیشرفته غارنوردی نیاز دارد و افراد عادی نمی توانند داخل بروند.
غار آسنگران
غار آسنگران در شمال غربی كوههای پررو در تنگهای به نام «تنگ كوه» در 22 كیلومتری جاده كرمانشاه – سنندج قرار گرفته است. غار آسنگران چهارچاه به عمقهای 4 ،8 ،16 و 36 متری دارد كه چاههای سوم و چهارم آن به هم راه دارند. در پایان غار، فضای استخر مانندی وجود دارد.
صنایع دستی و غذاهای محلی :
تمدن هزار ساله این دیار و دستان هنرمند مردمان این مرز و بوم موجب شده که استان کرمانشاه از دیرباز مهد صنایع دستی باشد و نقش نگارهای هنرمندانه هنرمندان صاحب ذوق این خطه نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورها شناخته شده است. نقش و نگارهایی که در گلیم و موج های هنرمندان این مردم جلوه گری می کند نشان از زندگی دارد. مردمی سخت کوش که علاوه بر تامین نیاز های زندگی خود شکوه و هنر را هدیه می دهند. آری هنر هایی همچون قلم زنی – ساخت ابزار های فلزی – حکاکی – نمد مالی – منبت کاری – گلیم و موج بافی – قالی بافی – گیوه بافی – جاجیم و چیغ بافی و ساخت و ساز همه و همه نشان از روح بی آلایش و دستان بی ریای مردمی دارد که عشق را در عشق می تنند و صنایع دستی زیبا و بی نظیری را تولید می کنند.
در کرمانشاه غذاهایی نیز پخت می شود که طعم و مزه بسیار لذیذی دارند از جمله این غذاها که بیشتر با روغن مخصوص کرمانشاهی پخت می شودند می توان به خورشت خلال بادام – ترخینه – سیب پلو – بژی – چنگال – زو و کره – آش عباسعلی و شلمین اشاره کرد. شیرینی های کرمانشاه از جمله نان برنجی – نان خرمایی – نان شکری و کاک نیز در نوع خود بی نظیر هستند.
جاذبه های میراث فرهنگی ـ گردشگری (کرمانشاه)
بازار
ـ پل کهنه
ـ تکیه بیگلر بیگی
ـ تکیه معاون الملک
ـ حمام حاج شهباز خان
ـ حمام حسن خان
– خانه رنده کش
– خانه سیدین
ـ خانه معین الکتاب
ـ شکار گاه خسرو پرویز
ـ طاق بستان(تاق وسان)
ـ کلیسای پنطی کاستی
ـ کلیسای قلب مقدس مسیح
ـ مسجد جامع
ـ مسجد حاج شهبار خان
ـ مسجد شافعی
ـ مقبره آل آقا
ـ غار دو اشکفت
باغها و پارکها
ـ پارک جنگلی شرقی طاق بستان
ـ پارک جنگلی غربی طاق بستان
ـ پارک دریاچه قره سو
ـ پارک شیرین
ـ پارک کوهستان
ـ پارک ولیعصر
موزه ها
ـ موزه تاریخ طبیعی
ـ موزه تاریخ طبیعی محیط زیست
ـ موزه مردم شناسی
ـ موزه تمبر
مجموعه آثار محوطه تاریخی بیستون
ـ پل بیستون
ـ پل خسرو
ـ غار شکارچیان
ـ غار مر آفتاب
ـ غار مر تاریک
ـ کاروانسرای ایلخانی
ـ کاروانسرای شاه عباسی
ـ مجسمه هرکول
ـ نقش برجسته بلاش
– نقش برجسته مهرداد دوم
ـ نقش برجسته و سنگ نوشته های داریوش اول
جاذبه های طبیعی
سر آب ها
ـ بیستون
ـ خضر زنده
ـ دربند
– روانسر
ـ سرماج
ـ سنقر
ـ صحنه
– طاق بستان
ـ قنبر
ـ نژی وران
ـ نیلوفر
ـ هرسین
ـ یاوری
ـ تالاب هشیلان (سراب سبز علی)
غارها
ـ پرآو
ـ جوجار
ـ حاجی
ـ طویله سوراخ
ـ عسل
ـ قوری قلعه
ـ کاوات
ـ کبوتر
ـ کنشت
ـ مردوزان
مناطق حفاظت شده
ـ بوزین مرخیل
ـ بیستون
ـ زله زرد
ـ قلاجه
ـ ورمنجه