با توجه به فرا رسیدن فصل سرما و استفاده بیشتر از ضدیخ در خودروها و لزوم شناخت این مایع و چگونگی مصرف آن در خودروها آفرود چهار در چهار در این مقاله به معرفی این مایع و روش صحیح استفاده از آن در خودرو می پردازد پس با ما همراه باشید.
متاسفانه در کشور ما بیش از ۷۰% از رانندگان به نقش کلیدی ضد یخ و شست و شوی رادیاتور خودرو کمترین توجهی نمی کنند و متحمل خسارات سنگینی می شوند. البته بعضی از تولید کنندگان ضد یخ نیز اطلاعات کمی در مورد محصولاتشان و کاربردآن و چگونگی مصرف آن در اختیار دارندگان خودرو و مصرف کنندگان قرار می دهند.
تا ۵۰ سال پیش از آب به عنوان سیال خنک کننده در سیستم های خنک کننده خودرو استفاده می شد. اما آب در عین حال که از لحاظ انتقال حرارت بسیار خوب و مناسب است از برخی جنبه ها دارای نقایص بسیار بارزی می باشد به ویژه در سیستم خنک کننده موتورهای جدید لذا سازندگان خودرو مخلوطی از آب و ضد یخ به نسبت ۵۰ – ۵۰ توصیه می کنند. علت این توصیه این است که آب به تنهایی نقطه جوش نسبتا پایینی دارد به این معنا که در دمای بالا ی کارکرد موتور به جوش می آید و همچنین نقطه انجماد بالایی دارد یعنی در سرما زود یخ می بندد و از همه مهمتر باعث پوسیدگی و زنگ زدگی قطعات رادیاتور و بدنه موتور می شود.
جهت جلوگیری از یخ زدن آب داخل موتور و رادیاتور خودرو در هوای سرد زمستان که موجب خسارت زیادی در موتور و رادیاتور خودرو می شود از ضدیخ استفاده می کنند. ضد یخ مایعی سبزگ رنگ است که در دو نوع متانول و گلیکول اتیلن تولید می شود. وظیفه اصلی ضدیخ، جلوگیری از خوردگی در اجزای موتور است، این ماده پس از ترکیب با آب موجود در رادیاتور اتومبیل همزمان با دفع حرارت تولید شده، تعادل حرارتی را در کل موتور برقرار می کند. به بیان ساده تر از یخ زدگی یا جوش آوردن موتور در فصل سرد و گرم سال جلوگیری می کند. ضدیخ همچنین ظرفیت حرارتی آب را افزایش می دهد. از طرفی در ضدیخ ترکیباتی وجود دارد که از تشکیل رسوبات ناشی از املاح موجود در آب و همچنین از زنگ زدگی قطعات در داخل موتور و رادیاتور جلوگیری می کنند.
زمانی که از مخلوط آب و ضد یخ در سیستم خنک کننده و رادیاتور خودرو استفاده می شود نقطه جوش سیال بالاتر از آب خالص خواهد بود ( از ۱۰۰ به ۱۰۹ درجه سانتی گراد) و نقطه انجماد سیال کاهش می یابد (تا ۳۶- درجه سانتی گراد) و عدم تولید کف – عدم ایجاد چروک در آب بندها و لوله های پلاستیکی – عدم وجود مواد مضر برای محیط زیست و داشتن رنگ معین و خاص جهت شناسایی نشت ضد یخ و برخی خواص دیگر از مشخصات ضروری یک ضد یخ مرغوب است.آب مصرفی جهت رقیق سازی مایع خنک‌کننده باید سختی کمی داشته تا رسوب نگیرد. هر۱۰۰۰ کیلومتر یا هفته‌ای یک بار باید سطح سیال خنک‌کننده بازدید شود. زمان تعویض سیال خنک‌کننده در شرایط عادی معمولاً سالانه و یا پس از طی مسافت ۳۰۰۰۰ کیلومتر است، اما زمان‌های تعویض سیال در شرایط سخت رانندگی و بسته به شرایط، انجام می‌شود. شرایط سخت عبارتند از: بکسل کردن، یدک کشیدن کمپ، استفاده از باربند در مسافت‌های طولانی، حرکت در جاده‌های نمک پاشیده شده، خاکی، غبارآلود، طی کردن مکرر مسافت‌های کوتاه (کمتر از۸ کیلومتر در هر نوبت رانندگی)، طی کردن مسافت‌های طولانی با سرعت‌های یکنواخت و پایین و دوره طولانی عدم استفاده از خودرو.
ضدیخ ها از نظر کیفی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
۱) ضدیخ های با پایه معدنی : که عمده ترین نوع ضدیخ موجود در بازار و پرمصرف ترین آن است و زمان کارکردشان در موتور حداکثر دو سال است.
۲) ضدیخ های پایه آلی: که به واسطه نوع مواد افزودنی مورد استفاده در آنها، دارای طول عمر طولانی تری نسبت به ضدیخ های معدنی هستند.
اجزای تشکیل دهنده ضد یخ عبارتند از :
- سیال پایه
- بازدارنده های ضد خوردگی
- مواد ضد کف
- آب
- رنگ مخصوص (که بسته به سلیقه و استاندارد هر سازنده متفاوت است)
نحوه انتخاب ضد یخ مرغوب
متاسفانه تشخیص کیفیت ضد یخ برای مصرف کنندگان عادی امکان پذیر نیست. مواد افزودنی از جمله مواد محافظت کننده موجود در ضد یخ تنها در صورت مخلوط شدن با آب به خوبی عمل می کنند. استفاده از ضد یخ خالص می تواند سبب خوردگی و صدمه به سیستم خنک کننده گردد بهتر است بدانید که محلول های ضد یخ در اصل بی رنگ هستند و رنگ های متنوع قرمز – آبی- زرد و البته بیشتر رنگ سبز که در ضد یخ های مختلف استفاده می شود مربوط به رنگ دانه های مخصوص در ترکیبات ضد یخ است. اضافه کردن رنگ ضمن این که نوعی نشانه مشخصه تولید کننده محسوب می شود در مواردی مثل وجود سوراخ و نشتی در سیستم خنک کننده بست ها می تواند مصرف کننده را برای یافتن محل آسیب دیده و دارای نشتی یاری دهد. برخلاف باور مردم که معتقدند ضد یخ هرچه پر رنگ تر باشد غلیظ تر و مرغوب تر است باید تذکر داده شود که مقدار و نوع رنگ هیچ گونه تاثیری در غلظت و خاصیت ضد یخ ندارد. همچنین بر خلاف عقیده بعضی افراد، با قرار دادن ضدیخ در فریزر نمی‌توان به مرغوبیت آن پی برد، از این طریق فقط خاصیت ممانعت از انجماد ضدیخ سنجیده می‌شود و وجود مواد افزودنی بازدارنده خوردگی در این روش سنجیده نمی‌شود، همچنین نمی‌توان دریافت که سیال اصلی ضدیخ از نوع گلیکول‌های مرغوب است یا از دی‌متیل‌متانول، که سمی و آتشگیر است. از آنجایی‌که ضدیخ خالص در ۵- تا ۱۸- منجمد می‌شود اگر ضدیخ خالص در فریزر قرار داده شود و در دمایی پایین‌تر از ۱۸- منجمد شود نشان‌دهنده مخلوط شدن آن با آب و نامرغوب بودن آن است. حال این سوال مطرح است که ضدیخ مناسب بر چه اساسی انتخاب می‌شود؟ بهترین معیار برای انتخاب ضدیخ خودرو یا موتورهای متحرک توصیه سازنده موتور است. در غیر اینصورت باید با توجه به دارا بودن علامت استاندارد، ضدیخ مناسب را شناسایی و خریداری کرد پس از انتخاب و خرید ضدیخ مناسب چنانچه از نوع خالص باشد می‌توان آن را بر اساس جدول اختلاط مشخص شده بر روی برچسب ظرف (که یکی از الزامات نشانه‌گذاری این فرآورده می‌باشد) با آب دی یونیزه رقیق کرد.
ضدیخ در موتورهای دیزلی
سیستم هایی که با سوخت دیزل کار می کنند، تحت بار بیشتر، مدت کارکرد بالاتر و نوع خاصی از آب بندها هستند که شرایط متفاوتی را نسبت به سیستم های بنزینی ایجاد می کنند، لذا در بخش های گوناگون نظیر سیستم خنک کننده و سیال ضدیخ آنها نیز تفاوت هایی وجود دارد. انتظار می رود عمر عملیاتی یک موتور دیزل،۴ تا۵ برابر بیشتر از یک موتور بنزینی باشد. همچنین نسبت ناخالص وزن وسیله نقلیه به توان موتور برحسب اسب بخار در موتورهای دیزلی۵ تا۸ برابر خودروهای سبک است. این نسبت موجب مصرف سوخت بیشتر و حرارت بالاتر موتور خواهد شد و نیاز به سیستم خنک ساز با قدرت بیشتری را دارا است. اغلب سیالات خنک کننده موجود، برای خودروهای سواری سبک فرموله شده اند و با توجه به موارد ذکر شده، خودروهای سنگین نیاز به ضدیخ ویژه ای، متناسب با سیستم موتور و رادیاتور خود دارند.
قبل از افزودن ضدیخ به رادیاتور بهتر است اقدامات زیر صورت گیرد:
- اختلاط ۵۰% از ضدیخ با آب مناسب درون یک ظرف تمیز، این میزان از محلول تا دمای منفی ۳۴ درجه یخ نمی بندد. روند مقاومت ضد یخ در مقابل انجماد تا نسبت ۷۰% ضدیخ به ۳۰% آب ادامه می یابد اما پس از آن دوباره افت کرده و خاصیت خود را از دست می دهد
- افزودن محلول به داخل رادیاتور تا پر شدن کامل آن
- روشن کردن موتور جهت اطمینان از عملکرد ترموسات و واتر پمپ
- هواگیری سیستم در صورت نیاز
- اطمینان از وجود حجم کافی محلول در رادیاتور
- در صورتی‌که هنگام کار، موتور خیلی سرد و یا گرم می‌شود ترموستات بررسی و در صورت لزوم با ترموستات پیشنهاد شده توسط تولیدکننده تعویض شود.
- استفاده از محلول ضدیخ مناسب و نصب ترموستات مناسب و سالم درتمام طول سال ضروری است.
نسبت مخلوط ضد یخ با آب بستگی به سرما و برودت هوا دارد که در جدول زیر مشخص شده است:
نقطه ای که امکان یخ زدن وجود دارد نسبت ضد یخ موجود در مخلوط
۲۶ درجه سانتی گراد ۲۵%
۳۳ درجه سانتی گراد ۳۰%
۳۹ درجه سانتی گراد ۳۵%
۴۱ درجه سانتی گراد ۴۰%
۴۷ درجه سانتی گراد ۵۰%
در پایان بهتر است بدانید ضد یخ دارای خاصیت اسیدی قوی است که می تواند به خوردگی یا سوختگی شدید بر روی سطح خودرو یا پوست بدن منجر شود همچنین این ماده می تواند باعث ایجاد مسمومیت های شدید شده و به راحتی شخص استفاده کننده را از پای در آورد. پس این ماده را حتما از دسترس کودکان دور نگه دارید. از رها کردن این ماده در فضای آزاد و یا بدون درپوش خودداری کنید. از ریختن این ماده به درون دریا و یا رودخانه ها پرهیز کنید چون ترکیبات موجود در ضد یخ می تواند برای محیط زیست و گونه های گیاهی و جانوری از جمله ماهی ها شدیدا خطرناک و کشنده باشد. از دورریختن ضد یخ خودداری کنید و آن را به تعمیرگاه های خودرو تحویل دهید. معمولا در گاراژها و تعمیرگاه های خودرو دستگاه هایی برای بازیافت و استفاده مجدد از ضد یخ نیز وجود دارد.
