ایران, این مرز پر گهر و مهد تمدن نشانی از عشق و هنر و جاودانگی دارد و در این میان کرمانشاه سرزمین عشق و دلاوری و صلابت سند افتخار ماست. سند افتخار مردمی که همچون زاگرس استوار و پابرجا در مقابل پستی ها و بلندی ها ایستادند و در بدیع کوه های سر به فلک کشیده سراب های پر آب رودهای خروشان غارهای اعجاب انگیز طبیعتی بکر و آثار تاریخی چون طاق بستان – کتیبه بیستون – معبد آناهیتا – سراب نیلوفر و… و همچون نگینی در غرب ایران می درخشد.
در استان کرمانشاه هزاران اثر باستانی و جاذبه گردشگری وجود دارد و وجود یادمان‌های دوران دفاع مقدس در این استان بر رونق و زیبایی آن افزوده است. آب و هوای چهار فصل این استان در کنار صنایع‌دستی و سوغات مختلف مردم این دیار سبب شده هر ساله گردشگران بسیار زیادی از سراسر ایران و حتی جهان به این استان بیایند و البته میهمان‌نوازی کرمانشاهیان از دیرباز، زبانزد خاص و عام بوده است.
محدوده جغرافیایی :
استان کرمانشاه با وسعتی برابر ۲۴۴۳۴/۲۵ کیلومتر مربع در غرب ایران واقع شده است. این استان حدود ۱/۴۵ درصد از مساحت کل کشور را دارا می باشد. محدوده سیاسی این استان از به استان کردستان از جنوب به استان لرستان و ایلام از شرق به استان همدان و از غرب با کشور عراق هم جوار است. به طوریکه بیش از ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد.
استان کرمانشاه منطقه ای نیمه کوهستانی است و سلسله کوههای زاگرس بخش عمده این استان را در بر گرفته است.از مهمترین کوههای استان می توان به رشته کوه پراو با قله زیبای شیخ علیخان به ارتفاع ۳۳۵۷ متر،شاهو،دالاهو و دالاخانی اشاره کرد.رشته کوه پراو در جهت شمال غربی به طرف کوههای طاقبستان پیش می رود و پس از طاق بستان به طرف کردستان امتداد می یابد.این ارتفاعات سنگی و غیر مشجر،دارای معابر محدودی است.طول این رشته کوه از شمال غربی تا جنوب شرقی ۶۲ کیلومتر و عرض آن از شمال به جنوب در پهن ترین نقطه ۲۲ کیلومتر است.
پیشینه تاریخی :
شواهد و مدارک باستان شناسی نشان می دهد این منطقه از اولین زیستگاه های انسان اولیه به شمار می رفته و یکی از مراکز مهم جمعیتی در زاگرس میانی محسوب می شده است. تمامی مراحل و ادوار زندگی انسان از عهد حجر تا دوره های تمدنی پیش از تاریخ و سپس تا تشکیل حکومت های بزرگ سیر تحول خویش را در این محدوده طی کرده است. کرمانشاه پیش از اسلام به نامهای “کامبادنه”،”کامبادان”و”کامبادس”معروف بود.نویسندگان یونانی به وضوح ار آن یاد کرده اند.در کتب و متون جغرافیایی از نامهایی چون “قرماسین”،”قرماشین”و”قرمسین” نیز یاد شده است. زبان اهالی کرمانشاه کردی است و مردم با گویش های مختلف کلهری،اورامی،سورانی و لکی صحبت می کنند.جمعیت استان بر اساس سرشماری سال ۱۳۷۵ بالغ بر ۱۷۷۸۵۹۶ نفر است و حدود ۳ درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد.این استان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای سیزده شهرستان می باشد.
این استان با داشتن مردمانی مهمان نواز خونگرم از گذشته تا به امروز به مهمان نوازی و پهلوانی و رشارت معروف بوده اند. همچنین این استان و مردمان شجاع و غیور آن همچون دیگر استان ها از کشور عزیزمان ایران در مقابل دشمن در ۸ سال جنگ تحمیلی با تمام وجود مقابله کردند و از خود رشادت ها و شجاعت های بسیاری بر جای گذاشتند این استان در زمان جنگ تحمیلی همواره هدف اصابت انواع مختلف موشک و بمب های رژیم بعثی عراق قرار می گرفت.
نمونه هایی از جاذبه های تاریخی و طبیعی استان کرمانشاه
طاق بستان، کرمانشاه
طاق بستان یا «طاق وستان» در سمت راست ورودی شهر کرمانشاه، در شمال‌شرقی این شهر، مجموعه‌ای از سنگ نگاره‌ها و سنگ نبشته‌های دوره ساسانی است که با فضای مرکبی از کوه، چشمه و آب به گردشگاهی مصفا و چشم اندازی دل‌انگیز بدل شده است.
پس از ورود به مدخل طاق بستان، نخستین سنگ‌‌نگاره به اردشیر دوم مربوط است. اردشیر بین اهورامزدا و میترا قرار گرفته، روی خود را به سوی اهورامزدا برگردانده و با دست چپ حلقه مودت را از وی دریافت می‌کند. زیر پای شاه و اهورامزدا دشمن یا «اهریمن» بر زمین افکنده شده است. بعد از این نقش، طاق کوچکی قرار دارد که پیکره شاپور دوم و پسرش شاپور سوم بر آن دیده می‌شود. بالای هر کدام از این سنگ نگاره‌ها در سطوری به خط پهلوی ساسانی صاحب نقش معرفی شده است.
در سومین بخش از این مجموعه، مدخل طاق از بالا تاپایین سنگ نگاره زیبایی از نقش فرشتگان بالدار، درخت زندگی، مجالس شکار گراز در بیشه‌زار و شکار مرغان و… به‌جامانده است که همراه با نوازندگان، یک مجلس شادمانی را حکایت می‌کند. در پایین این نقش، سواری براسب، زره پوش و مسلح است که برخی آن را «نقش پیروز ساسانی» و برخی دیگر نقش خسرو پرویز می‌دانند.
نقش گودرز دوم اشکانی، بیستون
در جهت شرقی نقش برجسته میتریدات روی همان صخره، نقش یکی از جانشینان او یعنی گودرز دوم (۵۱ – ۴۶ م) کنده کاری شده است. در این نقش پیروزی گودرز دوم بر رقیبش مهرداد نشان داده می‌شود. این نقش دو سوار مسلح به نیزه را نشان می‌دهد. در دست فرشته حلقه گل پیروزی دیده می‌شود. در پشت سر گودرز نقش یکی از نزدیکانش حکاکی شده است. کتیبه‌ای به خط یونانی قدیم، نام این دو پادشاه را در برداشته که امروزه به جز نام گودرز، بقیه کتیبه محو شده‌است.
کتیبه بیستون ، بیستون
متن کتیبه بیستون در سال ۵۲۲ پیش از میلاد به دستور افسر جوان انگلیسی – هنری راولینسون – بر دل کوه حجاری‌شده به شرح جنگ‌های ۲٫۵ ساله داریوش و مبارزات او برای رسیدن به سلطنت را تشریح می‌کند.
بر گرداگرد نقوش بیستون، کتیبه‌ای به سه خط و زبان پارسی باستان، ایلامی و آکدی به گویش بابلی نو که متداول آن زمان بود، نگاشته شده است. ترجمه ایلامی کتیبه در سمت راست نقوش و نسخه دوم آن در سمت‌چپ به موازات کتیبه پارسی باستان و متن بابلی آن در بالای نسخه دوم ایلامی بر سینه کوه کنده شده است. کتیبه‌ها و ترجمه‌های تکمیلی اضافی نیز در اطراف دیواره تراشیده سمت راست دیده می‌شود. متن پارسی‌باستان کتیبه در ۴۴ سطر به خط میخی زیبایی بر سطحی صیقل خورده، کنده شده است.
داریوش هخامنشی در تمام کتیبه‌ها هر بند را با این جمله آغاز می‌کند: «داریوش شاه می‌گوید» تکرار و بیان این جمله عظمت و قدرتی خاص به سبک نگارش کتیبه داده است. داریوش در سراسر کتیبه، پیروزی خود را خواست اهورامزدا دانسته و به این ترتیب تا حدی کتیبه رنگ دینی به خود گرفته است.
مجسمه هرکول ، بیستون
در حاشیه جاده بیستون به کرمانشاه، نقش برجسته مرد نیرومندی پهلو داده بر پوست‌شیر نمایان است. این نقش برجسته شخصی نیرومند و عریانی را نشان می‌دهد که موی و ریش مجعددارد و بر پهلوی چپ روی نقش شیری در زیر سایه درختی لمیده است. در سمت چپ آن پیاله‌ای دیده می‌شود. این نقش دست راستش را روی پای راست قرار داده و پای چپش را تکیه‌گاه پای دیگر کرده است. طول مجسمه ۱۴۷ سانتی متر است.
در پشت سر مجسمه، کتیبه و نقوشی دیده می‌شود که به خط یونانی قدیم نوشته شده است. نقوش کنار کتیبه عبارت است از نقش یک درخت که بر شاخه آن کمانی‌زده شده و دو سر آن نوک اردکی است. همچنین تیردانی پر از تیر بر شاخه درخت آویخته شده است. در دو طرف سکویی که مجسمه بر روی آن قرار دارد، دیوارهای سنگی دیده می‌شود. دیوارها از سنگ نتراشیده چیده شده و با اندود گچ، روی آن را پوشانده‌اند.
فراتاش (فرهاد تراش)، بیستون
در جهت جنوب حجاری داریوش بزرگ در کوه بیستون، دیواره حجاری شده عظیمی قرار دارد که در بین مردم به «فراتاش» و «تخت فرهاد» معروف است و گفته می‌شود که در حدود هزارسال بعد از داریوش، به فرمان خسرو دوم ساسانی در کوه بیستون تراشیده شده است. اهالی منطقه حجاری‌های فوق را کار فرهاد کوه‌‌کن می‌دانند و معتقدند که فرهاد در عشق شیرین زن خسرو پرویز، بدین کار سنگین تن درداده است.
داستان شیرین و فرهاد الهام بخش شاعران زیادی در این مرز و بوم شده که از جمله آن می‌توان به مثنوی عاشقانه خسرو و شیرین نظامی گنجوی اشاره کرد. طول دیواره فراتاش ۱۸۰ متر است و در هیچ نقطه‌ای از ایران هیچ کوهی به این اندازه تراشیده نشده است.
کاروانسرای بیستون
این کاروانسرا در بیستون واقع شده و در زمره کاروانسراهای چهارایوانی است که توسط شیخ علیخان زنگنه (والی کرمانشاه) ساخته شده است. شکل ساختمان آن مستطیل است. در اطراف حیاط مستطیل شکل آن ۴۷ اطاق برای مسافران ساخته شده است. کاروانسرا چهار برج دایره‌ای شکل در چهار گوشه و ۱۴ اطاق در طرفین ورودی دارد. با توجه به نوع مصالح و آجر کاری بنا قدمت کاروانسرا به دوره‌صفوی می‌رسد، ولی در پی بنا از سنگ‌های حجاری شده دوره ساسانیان استفاده شده است. در بیستون بقایای کاروانسرای دیگری با پلان متفرقه به‌جا مانده که به دوره اواخر ساسانی و اوایل اسلام مربوط است.
غار پراو
این غار در کوه پراو از سلسله جبال زاگرس در شمال شهرستان کرمانشاه واقع شده است. غار پُراو بزرگ‌ترین غار آهکی دنیاست و ساختمان آن به دوران سوم زمین‌شناسی مربوط است. در داخل این غار ۲۶ حلقه چاه به عمق‌های مختلف ۵ تا ۴۲ متر وجود دارد. دهانه غار به صورت سوراخ نسبتا کوچکی است که به فضاهای کوچک و بزرگ و شعب متعدد و سنگ‌های عظیم که در بین هر کدام از آن‌ها حفره‌ها و پرتگاه‌هایی به‌وجود آمده، منتهی می‌شود. در آذرماه غار به وسیله «چکیده» و «چکنده»های یخی پوشیده می‌شود و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. صعود به این غار به تجهیزات پیشرفته غارنوردی نیاز دارد و افراد عادی نمی توانند داخل بروند.
غار آسنگران
غار آسنگران در شمال غربی کوههای پررو در تنگه‌ای به نام «تنگ کوه» در ۲۲ کیلومتری جاده کرمانشاه – سنندج قرار گرفته است. غار آسنگران چهارچاه به عمق‌های ۴ ،۸ ،۱۶ و ۳۶ متری دارد که چاه‌های سوم و چهارم آن به هم راه دارند. در پایان غار، فضای استخر مانندی وجود دارد.
صنایع دستی و غذاهای محلی :
تمدن هزار ساله این دیار و دستان هنرمند مردمان این مرز و بوم موجب شده که استان کرمانشاه از دیرباز مهد صنایع دستی باشد و نقش نگارهای هنرمندانه هنرمندان صاحب ذوق این خطه نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورها شناخته شده است. نقش و نگارهایی که در گلیم و موج های هنرمندان این مردم جلوه گری می کند نشان از زندگی دارد. مردمی سخت کوش که علاوه بر تامین نیاز های زندگی خود شکوه و هنر را هدیه می دهند. آری هنر هایی همچون قلم زنی – ساخت ابزار های فلزی – حکاکی – نمد مالی – منبت کاری – گلیم و موج بافی – قالی بافی – گیوه بافی – جاجیم و چیغ بافی و ساخت و ساز همه و همه نشان از روح بی آلایش و دستان بی ریای مردمی دارد که عشق را در عشق می تنند و صنایع دستی زیبا و بی نظیری را تولید می کنند.
در کرمانشاه غذاهایی نیز پخت می شود که طعم و مزه بسیار لذیذی دارند از جمله این غذاها که بیشتر با روغن مخصوص کرمانشاهی پخت می شودند می توان به خورشت خلال بادام – ترخینه – سیب پلو – بژی – چنگال – زو و کره – آش عباسعلی و شلمین اشاره کرد. شیرینی های کرمانشاه از جمله نان برنجی – نان خرمایی – نان شکری و کاک نیز در نوع خود بی نظیر هستند.
جاذبه های میراث فرهنگی ـ گردشگری (کرمانشاه)
بازار
ـ پل کهنه
ـ تکیه بیگلر بیگی
ـ تکیه معاون الملک
ـ حمام حاج شهباز خان
ـ حمام حسن خان
– خانه رنده کش
– خانه سیدین
ـ خانه معین الکتاب
ـ شکار گاه خسرو پرویز
ـ طاق بستان(تاق وسان)
ـ کلیسای پنطی کاستی
ـ کلیسای قلب مقدس مسیح
ـ مسجد جامع
ـ مسجد حاج شهبار خان
ـ مسجد شافعی
ـ مقبره آل آقا
ـ غار دو اشکفت
باغها و پارکها
ـ پارک جنگلی شرقی طاق بستان
ـ پارک جنگلی غربی طاق بستان
ـ پارک دریاچه قره سو
ـ پارک شیرین
ـ پارک کوهستان
ـ پارک ولیعصر
موزه ها
ـ موزه تاریخ طبیعی
ـ موزه تاریخ طبیعی محیط زیست
ـ موزه مردم شناسی
ـ موزه تمبر
مجموعه آثار محوطه تاریخی بیستون
ـ پل بیستون
ـ پل خسرو
ـ غار شکارچیان
ـ غار مر آفتاب
ـ غار مر تاریک
ـ کاروانسرای ایلخانی
ـ کاروانسرای شاه عباسی
ـ مجسمه هرکول
ـ نقش برجسته بلاش
– نقش برجسته مهرداد دوم
ـ نقش برجسته و سنگ نوشته های داریوش اول
جاذبه های طبیعی
سر آب ها
ـ بیستون
ـ خضر زنده
ـ دربند
– روانسر
ـ سرماج
ـ سنقر
ـ صحنه
– طاق بستان
ـ قنبر
ـ نژی وران
ـ نیلوفر
ـ هرسین
ـ یاوری
ـ تالاب هشیلان (سراب سبز علی)
غارها
ـ پرآو 
ـ جوجار
ـ حاجی
ـ طویله سوراخ
ـ عسل
ـ قوری قلعه
ـ کاوات
ـ کبوتر
ـ کنشت
ـ مردوزان
مناطق حفاظت شده
ـ بوزین مرخیل
ـ بیستون
ـ زله زرد
ـ قلاجه
ـ ورمنجه
