ارتفاع از سطح دریا ۱۳۶۶ متر و جمعیت آن ۱۳۹۸۰۶۰ نفر است. شهرستان تبریز در فاصله ۶۱۹ کیلومتری شمال غرب تهران و در ۱۵۰ کیلومتری مرز ایران و جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. آب و هوای شهرستان هر چند جزو اقلیم سرد محسوب می‌شود، ولی لطافت خاصی دارد است. رودخانه‌های آجی‌چای، لیقوان چای، میدان چایی و صوفیان چای زمین‌های این شهرستان را مشروب می‌سازد. در کتیبه سارگن دوم پادشاه آشور در سال ۷۱۴ پیش از میلاد به نام تبریز اشاره شده است. در قرن‌های سوم و چهارم میلادی تبریز شهری بسیار معروف بوده است. برای اولین بار خاندان روادیان در قرن چهارم هجری قمری تبریز را پایتخت خود قرار دادند. در فاصله حکومت روادیان تا حاکمیت مغولان چندین زلزله وحشتناک تبریز راویران کرده است. پس از حملات مغول، به دستور آباقاخان تبریز رسماً پایتخت ایلخانان شد و در زمان سلطان محمود غازان (۶۹۴) به منتها درجه عظمت و بزرگی و آبادانی رسید. مسجد علیشاه، ربع رشیدی و شنب غازان در این دوره ساخته شدند. پس از مغول‌ها و ایلخانان در عصر جلایریان و ترکمانان اوایل حکومت صفوی تبریز پایتخت رسمی ایران بود. مسجد کبود از یادگارهای حکومت ترکمانان است. در سده‌های بعدی نیز تبریز مورد توجه بوده است و مبارزات دلاورانه مردم این خطه در مقابل عثمانی‌ها و روس‌های مهاجم، از درخشان‌ترین فصل‌های تاریخ ایران است. مردم تبریز به پایمردی دلاورانی چون ستارخان‌و باقرخان در انقلاب مشروطیت و سرنگونی استبداد نقش مهمی ایفا کردند. در سال ۱۲۹۹ شمسی روحانی مبارز شیخ محمد خیابانی علیه استعمار انگلیس در تبریز قیام کرد که به الغای قرار داد استعماری ایران و انگلیس منجر شد. مردم تبریز نقش به سزایی در پیروزی انقلاب اسلامی داشته‌اند. در حال حاضر شهر تبریز یکی ازشهرهای تاریخی و زیبای ایران است که در این مقاله قصد داریم جاذبه های گردشگری این شهر زیبا را به شما معرفی کنیم پس با ما همراه باشید.
بازار تبریز
با قدم زدن در مرکز شهر تبریز به خصوص خ مطهری متوجه خواهید شد که این شهر ، شهری تجاری به شمار میرود . بازار تبریز که مربوط به قرن ۱۵ میلادی می شود بازاری بزرگ با مساحت یک کیلومتر مربع می باشد. اگرچه از رونق و میزان خرید و فروش در این بازار کاسته شده ولی سبک معماری بسیار زیبا کاروانسراهای متعدد مسجد ها ، مدرسه ها به این مکان و این مجموعه تجاری شکوه و ابهت خاصی بخشیده است.
عمارت شهرداری
در سال ۱۳۱۴ شمسی در محل گورستان متروک و مخروبه کوی نوبر با نظارت مهندسان آلمانی در زمان ریاست شهرداری حاج ارفع الملک جلیلی بنا گردید. این ساختمان دارای یک برج ساعت چهار صفحه ای است که با طنین موزون زنگ هایش هر ۱۵ دقیقه یک بار، گذشت زمان را به گوش مردم تبریز می رساند. نمای خارجی تالار شهرداری تبریز از سنگ تراشیده بوده و نقشه ساختمان آن با نمونه ساختمان های کشور آلمان قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد. این بنا در وسط شهر تبریز و در میدانی موسوم به میدان ساعت واقع شده و در حال حاضر تمام امور عمرانی شهر و امور اداری شهرداری تبریز در این تالار و عمارت متمرکز است.
برج آتش نشانی (برج یانقین)
برج آتش‌نشانی تبریز یا همان برج یانقین از ارتفاع ۲۳ متری برخوردار بوده و همزمان با ایجاد اولین آتش‌نشانی کشور احداث شده است. از این برج مدور به منظور دیده‌بانی استفاده می‌شد تا اگر در نقطه‌ای از شهر حریقی روی داد، مأمورین آتش‌نشانی برای اطفای آتش در آنجا حاضر شوند. قدمت برج یانقین به بیش از صد سال می‌رسد. موقعیت این بنا در خیابان خاقانی تقاطع خیابان مدرس می باشد.
برج خلعت پوشان
این بنا در ده کیلومتری جاده تبریز- تهران قرار دارد که این برج آجری منشوری به برج خلعت پوشان مشهور است. این بنا در اواخر دوره صفویه احداث شده است. در زمان قاجار خلعت اهدایی شاهان برای حاکمان آذربایجان در این برج بر دوش آنها انداخته می شد. برج سه طبقه است. طبقه اول و دوم سرپوشیده و طبقه سوم بدون سقف است. آخرین مراسم خلعت پوشان در سال ۱۳۳۰ ه. ق در زمان حکمرانی صمدخان مراغه ای انجام گرفته است. در سال های اخیر دانشگاه تبریز این بنا را مرمت کرده است.
ارگ علیشاه
ارک علیشاه یکی از بناهای مهم و عظیم به جا مانده از دوره ایلخانی است و به وسیله تاج الدین علیشاه جیلان تبریزی، طی هشت سال و در فاصله سال های ۷۱۶ تا ۷۲۴ هجری قمری ساخته شد. البته ارک علیشاه برخی کاربردهای دیگر نیز در طول تاریخ داشته است. به هر حال امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد بر جای مانده است که خود موید شکوه و آبادانی آن در گذشته است. دیوارهای موجود در حقیقت تشکیل دهنده ایوان طاق پوش و حمال طاقی استوانه‌ای عظیمی بوده است که فضای به وجود آمده به عنوان شبستان و عنصر اصلی مسجد علیشاه به شمار می‌رفته است. ارک تبریز و محوطه باستانی آن در سال ۱۳۱۰ شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. موقعیت مکان این بنا در خیابان امام تقاطع خیابان فردوسی جنب مصلای تبریز می باشد.
پل سنگی
این پل که از آثار دوره قاجاریه به شمار میرود، دارای چهار دهنه سنگی به شکل هلالی بوده و در دوره مشروطه یکی از محل‌های تلاقی و نبرد نیروهای محمد علی شاه قاجار و باقرخان (سالار ملی) بوده است. موقعیت این بنا در خیابان چایکنار می باشد.
پل قاری
این پل در دوره قاجار ساخته شده و در آثار ملی به ثبت رسیده است. شمس‌العماره (استانداری فعلی) را به بخش شمالی شهر وصل می‌کند، با مصالح آجری و طاقهای هلالی شکل و سرستون‌های کله قوچی بر روی میدان چایی (مهرانرود) ساخته شده و از جمله پرترددترین پل‌های شهر تبریز بوده است. بانی این بنا پیرزنی بوده است که هزینه سفر خود به مکه مکرمه را وقف ساخته شدن این پل کرده است و از این رو به قاری کورپوسو به معنای پل پیرزن مشهور شده است. در سال ۱۳۲۷ به موازات این پل، پل دیگری برای تسهیل رفت و آمد میان دو سمت ایجاد شده است. موقعیت این بنا در میدان چایی واقع در خیابان چایکنار می باشد.
مسجد کبود
مسجد جهان شاه یا مسجد کبود تبریز (گؤی مسجد) بنا به دستور ابوالمظفر جهانشاه بن قره یوسف که از سلسله ترکمان قره قویونلو بنا شده است که در سال ۸۷۰ هجری بنای آن به همت و نظارت جان بیگ خاتون (زن جهانشاه بن قرا یوسف قره قویونلو) پایان یافت. این بنا از شاهکارهای هنر معماری اسلامی و ملقب به فیروزه جهان اسلام است و با کاشی‌های معرق فیروزه‌ای و لاجوردی با انواع خطوط ثلث، نستعلیق، نسخ و طرح‌های بدیع مهندسی و اسلیمی تزئین شده است. این مسجد در زلزله ۱۱۹۳ ه . ق ویران و در سال‌های ۱۳۱۸ و ۱۳۴۵ ه.ش مرمت و بازسازی آن به اهتمام زنده یاد استاد رضا معماران انجام گرفت. گنبد آجری مسجد کبود از بزرگترین ساخته‌های آجری معماران اسلامی قرن نهم هجری است که ادامه معماری عصر ایلخانی به حساب می‌آید. موقعیت این بنا در خیابان امام مابین میدان ساعت و چهارراه شهید بهشتی (منصور) می باشد.
مسجد ثقه الاسلام
این مسجد که در دوره قاجار و در سال ۱۲۶۵ ه ش تکمیل شد و امامت آن با مرحوم میرزا محمد شفیع ثقه الاسلام پیشوای شیعه (جد مرحوم ثقه الاسلام شهید) بود. در سال ۱۲۹۱ ه ش از طرف شرقی مسجد یک طاق به مسجد افزوده شد و مسجد زمستانی دیگر در جانب شرقی مسجد احداث کردند و در سال ۱۳۱۰ ه ش آقای ثقه الاسلام به واسطه شکست فاحشی که در آن طاقهای جدیدالاحداث و مسجد زمستانی واقع شده بود مجدداً این فضاها را برداشته و به وسعت مسجد افزودند. در حال حاضر این مسجد با بیست ستون سنگی و سی و چهار گنبد آجری یکی از بزرگترین مساجد تبریز می‌باشد. موقعیت این بنا در خیابان دارایی جنب صاحب الامر واقع شده است.
مسجد جامع
تاریخ ساخت مسجد جامع تبریز که در آخر بازار تبریز و ضلع جنوبی صحن مدرسه طالبیه و مابین مساجد اسماعیل خال اوغلی و آلچاق مچید قرار گرفته است در دوره سلجوقی می باشد. در اثر زلزله نیمه اول و دوم قرن ۱۲ هجری چند طاق این مسجد شکست و فرو ریخت و بعداً بوسیله احدخان و پسر او حسین قلی خان دنبلی مرمت و تجدید بنا گردید. حاج طالب خان تبریزی بانی مدرسه طالبیه تبریز در ۱۰۸۷ هجری در وقف نامه مدرسه از این مسجد به نام مسجد کبیر تبریز نام برده است. در اوایل قرن معاصر شمسی، حاج محمد باقر کلکته‌چی تعمیرات عمده‌ای را در این مسجد انجام داده است. موقعیت این بنا در خیابان شهید مطهری (راسته کوچه) می باشد.
مقبره الشعرا
وجود قبرستان عرفا و شعرا در محله سرخاب تبریز همواره در اکثر منابع ذکر شده است. قدیمی‌ترین تذکره فارسی که در آن شرح حال شعرا آمده و نامی از مقبره‌الشعرا هم برده شده نزهه‌القلوب حمد‌اله مستوفی است که در سال ۷۴۰ ه.ق تألیف یافته است. مقبره‌الشعرا مدفن بیش از ۴۰۰ تن از شاعران، عارفان، دانشمندان و ادیبان نام‌آور ایران است. موقعیت این بنا در خیابان ثقه‌الاسلام ضلع شرقی بقعه سید حمزه واقع شده است.
مقبره دوکمال
این بنا در محله بیلانکوه تبریز در میان باغی مشجر و بنایی متین و زیبا دو تن از بزرگان ادب و هنر کشورمان واقع شده است. کمال‌الدین مسعود خجندی از شعرای معروف قرن هشتم و نهم هجری و کمال‌الدین بهزاد معروفترین نقاش مینیاتوریست قرن دهم هجری می باشد. مقابر یاد شده در سال ۱۳۳۸ توسط فرهنگ دوستان کنجکاو شهر تبریز کشف و بعد ها به همّت انجمن آثار ملی مرمّت و لوحه یادبود درآن نصب گردید. درسال‌های اخیر نیز اقدامات استحفاظی از طریق سازمان میراث فرهنگی استان درمقابر یادشده انجام گرفته است.
مدرسه رشدیه
حاج میرزا حسن رشدیه تبریزی که در دوره قاجاریه این بنا را ساخته است، نخستین مدرسه را به سبک نوین و بر اساس اصول فنوتیک در تبریز بنیان گذاشت و سپس آموزش و پرورش نوین را در سایر نقاط ایران اشاعه داد. امروزه از برکت مجاهدت‌های وی بیش از ۲۰ میلیون دانش آموز و ۲ میلیون دانشجو در سراسر کشور به تحصیل مشغول هستند. بنابه نوشته فریدون کوچرلی «در تمام دنیای اسلام، آذربایجان نخستین خطه‌ای است که تدریس با اصول صوتی در آن آغاز گردیده است.
موزه سنجش
در این موزه که در دوره قاجار بنا شده است، انواع ابزار آلات و ادوات مربوط به سنجش زمان مانند انواع ساعت‌های قدیمی و هنری ساخت کشورهای مختلف، انواع ابزار آلات سنجش وزن از ترازوهای ظریف گرفته تا قپان‌های بزرگ مخصوص سنجش، وسایل اندازه گیری طول و سایر مقیاس‌های دیگر به نمایش گذاشته شده است. این موزه در فضای دل انگیز خانه قدیمی سلماسی بنا شده است. این خانه متعلق به اوایل قاجاریه است و توسط خانواده سلماسی از خانواده های قدیمی تبریز بنا شده است. موقعیت این بنا در خیابان مقصودیه پشت ساختمان شهرداری بن بست سلماسی می باشد.
موزه عصر آهن
موزه عصر آهن که مربوط به دوره آهن دو و سه، اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول قبل از میلاد است شامل چندین اسکلت، جواهر، زینت آلات، لوازم کار و … هستند که در کنار همین اسکلت ها دفن شده اند. این محل در پی انجام حفاری های انجام گرفته به منظور ساخت پاساژ ابریشم شناسایی شد. حفاری های باستان شناختی در این محوطه از سال ۷۷ آغاز شدکه تا سال ۸۲ ادامه یافت و موزه نیز از سال ۸۲ رسماً افتتاح شد. موقعیت این بنا در خیابان امام جنب مسجد کبود می باشد.
موزه شهرداری
موزه‌ای است که در شهر تبریز که در طبقه زیرزمین ساختمان کاخ شهرداری تبریز واقع شده‌است. این موزه که به عنوان نخستین و تنها موزه تاریخ شهرداری‌های ایران مطرح است، پس از کشور چین در ردیف اولین موزه‌های شهرداری‌های جهان نیز قرار دارد. این موزه در سال ۱۳۸۶ و همزمان با یکصدمین سالگرد تاسیس نخستین بلدیه (شهرداری) ایران در تبریز و در ۸۰۰ متر مربع و با هزینه یک میلیارد و صد میلیون ریال راه اندازی شده‌است. موزه شهر تبریز شامل تالارهای مختلفی چون تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر است. در این تالار، فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده‌اند. ۱۲ تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده‌است. موقعیت این بنا در خیابان امام خمینی میدان ساعت عمارت شهرداری می باشد.
موزه قاجار
موزه قاجار در محله ششگلان، یکی از محلات قدیمی تبریز و در یک خانه زیبای قدیمی متعلق به حسنعلی خان امیر نظام گروسی قرار گرفته است و تاریخ احداث آن به اواسط دوره قاجار باز می گردد، قرار گرفته است. عمارت امیر نظام به سبک معماری درون گرا و در دو طبقه با زیر بنای ۱۵۰۰ متر مربع ساخته شده است. این موزه دارای ۹ تالار نمایش: سکه های تاریخی، بافته، چینی و آبگینه، خاتم و فلزات، رجال و فرامین، سنگ نوشته ها، اسلحه و آثار معماری و شهرسازی می باشد. موقعیت این بنا در خیابان ششگلان جنب سازمان صنایع و معادن می باشد.
موزه قرآن و کتابت
بنای مسجد شاه طهماسب صفوی معروف به مسجد صاحب الامر در شرق میدان صاحب آباد در قلب شهر تبریز در کنار مهران رود قرار دارد. این بنای تاریخی یک گنبد و دو مناره بلند دارد و در ابتدا مسجد ویژه شاه طهماسب اول صفوی بود که در سال ۱۰۴۵ ه.ق به وسیله سپاهیان سلطان مراد چهارم- امپراطور عثمانی- تخریب شد. با توجه به قداست این بنا پس از انجام تغییرات لازم این مکان به عنوان موزه قرآن و کتابت در نظر گرفته شد. در این موزه مجموعه نفیسی از نسخ قرآن مجید مربوط به ادوار مختلف تاریخ و قطعات زیبایی از آثار خوشنویسان بنام ایران به نمایش گذاشته شده است. موقعیت این بنا در خیابان دارائی میدان صاحب الامر بنای صاحب الامر می باشد.
موزه سفال
این موزه که در محل خانه‌ای متعلق به دوره قاجار و در سال ۱۳۸۴ افتتاح شده است، به نمایشگاه آثار سفال زنده‌یاداستاد احمد و عباس قابچی و خانم فریده تطهیرنیا اختصاص یافته است. خاک این سفال‌ها که به روشی استادانه و چیره‌دستانه خلق شده‌اند، از معادن خاک سفید (ترکیبات کائولن) در شهر زنور مرند تأمین شده است. شهر زنور در دامنه کوه آق داغ، مرکز سفالگری با خاک سفید بوده است. خانواده قابچی بیش از هفتاد سال پیش به شهر تبریز مهاجرت کردند و در کارگاهی در محله درب سرخاب به سفالگری مشغول شدند. همچنین در این موزه دوره ها و کارگاه های آموزشی سفالگری و نیز نمایشگاه های موقت هنرمندان سفالگری برگزار می شود. موقعیت این بنا در خیابان شمس تبریزی ایستگاه گرو کوچه صرافلار می باشد.
تله کابین عون بن علی
فاز اول تله کابین عون بن علی که با مشارکت شهرداری تبریز به عنوان کارفرما، اتاق بازرگانی اسکاندیناوی و ایران به عنوان مجری و شرکت مهندسین مشاور سبزاندیش پایش به عنوان مشاور طرح اجرا شده، بالغ بر ۱۰۰ میلیارد ریال هزینه در بر داشته و کلیه تجهیزات و امکانات فنی آن از شرکت دوپل مایر اتریش خریداری شده است. بر اساس مطالعات انجام گرفته، طول افقی تله کابین در فاز اول ۱۴۵۰ متر و طول شیب دار آن ۱۴۸۰ متر است و میانگین تغییر ارتفاع پروژه نیز ۲۶۱ متر پیش بینی شده است. طرح تله کابین عون بن علی با میانگین حداقل ۱۲ و حداکثر ۲۴ کابین طراحی شده و با پیش بینی ۶ دکل یا برج، کار جابجایی کابین ها انجام خواهد گرفت.
همچنین براساس محاسبات انجام یافته کل زمان سفر در هر مسیر رفت و برگشت از طریق تله کابین در فاصله ۴ کیلومتری عون بن علی تا ارتفاعات بالادست سد شهید مدنی ۶ دقیقه و ۲۴ ثانیه می باشد و در هر ۶ ثانیه نیز یک کابین در رفت و برگشت خواهد بود. علاوه بر این تله کابین مذکور با ظرفیت جابجایی یک هزار مسافر در ساعت طراحی شده و سیستم هدایت آن با قدرت ۱۹۱ کیلو وات عمل می کند. لازم به ذکر است که با راه‌اندازی تله کابین عون بن علی، این منطقه به یکی از نقاط توریستی و تفریحی تبریز تبدیل و سالانه پذیرای صدها هزار نفر از شهروندان و میهمانان و گردشگران داخلی و خارجی خواهد بود. علاوه بر این وجود طبیعت بکر دامنه های عون بن علی و طرح های جنگل کاری این ارتفاعات با امکانات تفریحی و رفاهی چون رستوران، پارک های تفریحی، شهر بازی و دیگر امکانات، بر جاذبه های این پروژه می افزاید.
سورتمه سواری پارک ائل گلی تبریز
بزرگترین و نخستین مجموعه سورتمه‌سواری شمال‌غرب کشور با مشارکت بخش خصوصی و شهرداری تبریز طراحی و راه‌اندازی شده است. طول مسیر سورتمه تبریز ۴۵۰ متر می‌باشد که به دو صورت کابین‌های یک و دو‌نفره طراحی شده و چشم‌انداز زیبای تبریز در طول مسیر حرکتی کابین‌ها برای استفاده کنندگان از این مجموعه جذابیت‌های خاص خود را خواهد داشت.
سوغات تبریز
آذربایجان شرقی با برخورداری از انواع گوناگون صنایع دستی و سوغات جزو استان‌های پرجاذبه به لحاظ سوغاتی به حساب می‌آید.
سوغات استان آذربایجان‌شرقی به دو دسته خوراکی‌ها و صنایع دستی تقسیم می‌شود.
آش یخ
اگر می‌خواهید غذایی متفاوت را تجربه کنید آش یخ را که یکی از غذاهای سنتی آذربایجانی‌هاست به شما پیشنهاد می‌کنیم.
کوکوی لوبیا سبز
کوکوی لوبیا سبز یکی از چندین غذای سنتی و محلی تبریزی‌هاست.
۱- قورابیه تبریز
۲- نوقا
۳- اریس
۴- شیرینی کنجدی
۵- شکلات تسبیحی
۶- سوجوق مراغه
۷- باسلیق مراغه
۸- میان پر گلابی عجب شیر- مراغه
۹- میان پر زردآلو مراغه – عجب شیر
۱۰- میان پر انجیر کردشت و روستاهای حاشیه رودخانه ارس
۱۱- حلوا گردویی اسکو
۱۲- دوشاب (شیره انگور) اسکو
۱۳- گل سرخ تبریز و روستاهای دامنه سهند
۱۴- مربای گل (گل محمدی) تبریز
۱۵- ترشی ذغال اخته شهرستان کلیبر
۱۶- برگه زردآلو و آلبالو شهرستان مرند
۱۷- آجیل مخصوص تبریز
۱۸- صابون مراغه
۱۹- سوزن دوزی ممقان
۲۰- ورنی بافی عشایر ارسباران
۲۱- ظروف سفالی
۲۲- فرش هریس- تبریز
۲۳- قالیچه های خوش نقش تبریزی
۲۴- سبدبافی کشکسرای مرند
ما در این مقاله تلاش کردیم تا شما عزیزان را با گوشه ای از جاذبه های طبیعی و تاریخی و همچنین سوغات و به طورکلی با این شهر زیبا آشنا کنیم اما پیشنهاد ما به شما این است که بعد از مطالعه این مقاله آماده سفر به این شهر زیبا و دیدنی شوید تا از نزدیک این جاذبه ها را ببینید.
